Kunnen gemeenten en onderwijs het tekort aan personeel oplossen?

De krapte op de arbeidsmarkt blijft onveranderd. In het eerste kwartaal van 2023 stonden tegenover elke 100 werklozen nog altijd 122 openstaande vacatures, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Eind maart stonden er in totaal 437.000 vacatures open in Nederland, waarvan 13.400 in het onderwijs. 

Iedere branche heeft last van de krapte op de arbeidsmarkt, maar gemeenten en onderwijs hebben daar bovenop nog extra uitdagingen.

Uitdagingen gemeenten en onderwijs

Gemeenten hebben een hoog aandeel 55-plussers in dienst. Twee keer zo hoog als gemiddeld! Als je vooruit kijkt, wordt verwacht dat de komende vijf tot zes jaar een zesde deel van het personeel de pensioenleeftijd heeft bereikt en dat over tien jaar zelfs een derde van het huidige personeelsbestand met pensioen is. Uitgaande van 171.050 medewerkers in dienst bij gemeenten (dec. 2020), zijn er over tien jaar dus 57.016 medewerkers met pensioen. 

Onderwijs heeft zijn eigen uitdagingen. Eind 2022 werd het lerarentekort geschat op 9.700 fte, na onderzoek door de Rijksoverheid. De werkdruk is enorm gestegen, wat leidt tot een hoog ziekteverzuim en uitstroom van personeel naar andere branches. De stijging in de werkdruk komt onder andere door extra administratieve taken die leraren erbij hebben gekregen.

Krapte op de arbeidsmarkt en toch groeien, kan dat?

Op werk.nl worden drie strategieën geadviseerd om personeelstekort tegen te gaan: aantrekken van nieuw talent, werk anders organiseren en medewerkers boeien en binden. Maar laten we eerlijk zijn, met zo'n groot tekort aan personeel in alle branches, past iedereen zoveel mogelijk die strategieën toe. Dus hoe kun je in een branche met extra uitdagingen zoals onderwijs en gemeenten dan nog concurreren? 

Zowel bij gemeenten als in het onderwijs zijn er grote hoeveelheden administratieve taken. Door juist die taken anders te organiseren kun je een grote slag slaan. 

De aanpak van het lerarentekort in het onderwijs

Er wordt hard gewerkt aan een aanpak voor het tekort aan leraren. Zo wordt er gekeken naar wijzigingen in het curriculum en investeert de overheid met diverse potjes in het onderwijs. Zo krijgen leraren een hoger salaris dan voorheen, wat het aantrekkelijker moet maken voor werknemers om het onderwijs in te gaan. Ook is budget vrijgemaakt om de werkdruk in het primair onderwijs terug te dringen en een investering waarmee leraren zich verder kunnen blijven ontwikkelen.

Daarnaast doen scholen er goed aan om zelf te zoeken naar manieren om hun bestaande resources (lees: leraren) zo effectief mogelijk in te zetten. Zo zijn administratieve taken binnen het onderwijs goed door softwarerobots uit te voeren. Een digitale onderwijsassisent kan op administratief vlak onderwijsondersteuning bieden aan docenten en onderwijsadministratie. Daarmee wordt een deel van de werkdruk bij docenten weggenomen, die zich vervolgens meer kunnen focussen op hun primaire taak, waar zij hun werkplezier uit halen. 

Zo heeft onderwijsinstelling ROC Midden Nederland alleen al meer dan 660 uur bespaard door het automatiseren van één administratief proces. Lees meer over de ervaring van ROC Midden Nederland met de digitale onderwijsassistent >>

Pensioenuitstroom bij gemeenten is kans op digitale transitie

De pensioenuitstroom bij gemeenten raakt voor een groot deel de functies met veel administratieve handelingen. In onze ervaring zien gemeenten hier zelf kansen om deze functies op een andere manier in te vullen dan met mensenhanden. De uitstroom is voor gemeenten een kans om processen te automatiseren en te optimaliseren. Juist de administratieve lasten kun je heel goed (deels) laten overnemen door softwarerobots. 

Personeelstekort opvangen met robotisering

Je maakt het met softwarerobots mogelijk om het personeelstekort (deels) op te vangen. Een digitale workforce die nooit ziek wordt, 24/7 doorwerkt en precies doet wat je vraagt. Een positief bijeffect is dat het werk van de medewerkers interessanter wordt waardoor je ze kunt boeien en binden. Je wordt vernieuwend en daarmee ook weer aantrekkelijker voor nieuw talent. De drie geadviseerde strategieën pas je hiermee ook gelijk toe.  

Peter Kok Managing Consultant pkok@coforce.nl